DataLife Engine > --- > Қандли диабетп рофилактикаси

Қандли диабетп рофилактикаси


6 ноября 2014. Разместил: Manager
















Пациентлар учун маълумот
Image_11_0
2- ТУРДАГИ ҚАНДЛИ ДИАБЕТ ВА УНИ ОЛДИНИ ОЛИШ
Бугунги кунда, дунё миқиёсида қандли диабетга чалинганлар сони кундан кунга кўпайиб
бормоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, 2013 йилда қандли диабет билан
дунёда 366 миллион аҳоли назоратда турган, 2025 йилга келиб бу кўрсаткич ер юзида 380 миллионга
етиши тахмин қилинмоқда, лекин бу тахминлар хақиқий касалланиш суръатларидан орқада қолмоқда.
Қандли диабет (ҚД) - бу метаболик моддалар алмашинувининг бузилиши ҳисобланади. Унинг
белгиларидан бири қонда қанд миқдорининг юқори бўлишидир (гипергликемия). Бу ҳолат организмда
ошқозон ости бези томонидан инсулинни қисман ёки тўлиқ ишлаб чиқарилишини тўхташи натижасида
келиб чиқади. ҚДбиринчи ва иккинчи турга бўлинади.Маълумотларга кўра ҚД билан ҳар 10 дақиқада 2 та
инсон касалланади,1 та бемор ҳалок бўлади, ҳар куни 200 нафар бола, бир йилда 7 млн. инсон шу
касаллик билан касалланади. ҚД билан умумий касалланишнинг 5-10 фоизи 1-турдаги ва 90-95 фоизи
2-турдаги ҚД тўғри келади. Жами касалларнинг 80 фоизини 40 ёшдан ошган инсонлар ташкил қилиб, 15
ёшгача бўлган болаларда бу касаллик 5 фоизни ташкил қилади.
Касалликни олдини олиш. ҚД нинг 1-тури аутоиммун касалликлар турига кириб, уни олдини
олиш тиббиётнинг долзарб вазифаларидан бири хисобланади. Афсуски, бу муаммо шу кунгача ўз ечимини
топмади. ҚД нинг 2-турини олдини олиш учун соғлом турмуш тарзига амал қилиш муҳим ўринни
эгаллайди. Буларга қуйидагилар киради: жисмоний ҳаракатда бўлиш, тўғри овқатланиш тартибига риоя
қилиш, руҳий ва жисмоний зўриқишдан фориғ бўлиш, тана вазнини меъёрида сақлаш,тамаки ва алкоголли
маҳсулотларни иложи борича истеъмол қилмаслик, касалликнинг биринчи белгиларидан огоҳ бўлиш.
Image_18_0
Касалликнинг белгилари.Касалликнинг умумий белгилари қуйидагилар:чанқаш, тез-тез пешобга
Image_20_0
чиқиш, ҳолсизлик, чарчоқ, мадорсизлик, асабийлик, тана вазнининг камайиши (одатта ҚД нинг
Image_22_0
1-туридаяққол кузатилади), кўнгил айниши (баъзан қайт қилиш), кўриш қобилиятининг бузилиши билан
намоён бўлади.ҚД нинг 2-турида айни шу белгилар узоқ вақт кузатилмаслиги мумкин. Натижада касаллик
ташхиси кеч қўйилмоқда. Модда алмашинувининг бузилиши ва хавф гурухидаги шахсларда ҚД билан
касалланиш
хавфи
юқори
бўлади.
Моддаалмашинувининг
бузилишбелгилари
қуйидагилардан
иборат:семиришнинг қорин шаклида: бел айланаси эркакларда -94 см дан; аёлларда -80 см дан катта
бўлганда, артериал қон босими 140/80 мм симоб устунидан юқори бўлганда ҳамда наҳорги глюкоза
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
миқдорининг ва қонда ёғ алмашинуви бузилганда.




















Image_26_0
Хавфгуруҳидаги шахсларга қуйидагилар киради:ҚД нинг 2-тури хавф гуруҳига ортиқча
Image_28_0
вазнга эга шахслар, яқин қариндош-уруғида қандли диабети бор бўлганлар,ёши 45 дан ошган шахслар,
Image_30_0
юрак ишемик хасталиги (миокард инфаркти, инсультни) ўтказганлар, вазни 4000 граммдан ортиқ туғилган
чақалоқлар, кам ҳаракатли ҳаёт тарзига амал қилганлар, анамнезида хомиладорлар диабети бўлган
аёлларда, баъзи бир этник гуруҳлар.
Image_32_0
Касалликни даволаш. ҚД нинг 1-турида овқатланиш, жисмоний фаоллик ва организм эхтиёжига
Image_34_0
қараб мос равишда инсулин инъекция шаклида организмга киритилиши асосий даво хисобланади. КД 2-
Image_36_0
турини даволаш кўп қиррали бўлади: пархез, жисмоний харакат (жисмоний фаоллик ёш, ҚД асоратлари,
сурункали касалликларни инобатга олган ҳолда индивидуал шаклда белгиланади. Умумий тавсияларга
қуйидагилар киради: кунига 30-45 минут, хафтасига 150 минутдан ортиқ мунтазам равишда ва ўрта
интенсивликда пиёда юриш, сузиш, велосипедда учиш), қанд миқдорини пасайтирувчи дорилар
(таблеткалар ёки инсулин), тана вазни, қон босими, липидларни меъёрлаш ва ўз ўзини назорат килиш.
ҚД нинг 2-турини самарали даволаш пархезга риоя қилмасдан амалга ошириб бўлмайди. ҚД да
пархезни яхши ўзлаштирган беморлар даволашда самарали натижаларга эришадилар.
Image_38_0
2- турдаги ҚД касаллигида парҳез бўйича
Image_40_0
тавсиялар
Image_42_0
ҚД нинг 2-тури билан хасталанган беморларни даволашда парҳез асосий даво чораларидан бири
бўлиб ҳисобланади. ҚД нинг 2-тури мавжуд бўлган беморларнинг 80 – 100 фоизи ортиқча вазндан азият
чекади. Шу сабабли тана вазнига қараб, улар истеъмол қиладиган озиқ-овқатлар таркибига ва ҳажмига
чегирмалар киритилади.
Парҳезнинг мақсади:овқатланиш тартибини тўғри ташкил этиш,организмга углеводларнинг
зарур миқдоригина тушишини йўлга қўйиш ҳамда беморларнинг кайфиятини ва иш фаолиятини
кўтарувчи муҳитни яратиш хисобланади.
Пархезгабелгиланган умумий характеристика: ҚД билан хасталанган беморлар мунтазам ва
маълум вақтга риоя қилган ҳолда овқатланишлари лозим. Бу парҳезда беморлар, озиқлантирувчи моддалар
миқдорига қаттиқ риоя қилишлари шарт.Қандли диабетга чалинган беморлар, кўпроқ сабзавотлар
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
(картошка, маккажўхори ва дуккаклилардан ташқари)истеъмол қилишлари керак. Сабзавотларнинг



















калорияси унчалик баланд бўлмаса ҳам, та01ркибида инсон организми учун зарур бўлган минерал тузлар
ва витаминлар бўлишига аҳамият бериш лозим.Бу касалликка чалинган беморлар, суюқликни кўп
ичишдан ўзларини тийишлари керак эмас, аммо оддий шакар қўшилган ширин ичимликларбундан
мустасно. Чанқоқни қондириш учун минерал сувлар, лимонли чой ёки томатли соклар ичилгани
маъқул.Истеъмол қилинаётган маҳсулотлар таркибида С, В1, В12 витаминлари, фолий кислотаси кўп
бўлган озиқ-овқатлар ишлатилиши керак.Картошкали, макаронли, ёрмали овқатлар, суюксутли ва гўшт
махсулотлари, мева, ёғлар қисқартирилади (меъёрлаштирилади).Истеьмол қилинадиган овқат жуда иссиқ
ҳам, совуқ ҳам бўлмагани маъқул, овқатни илиқ ҳолда, бир кунда 4-5 маҳалга тақсимлаб истеъмол қилиш
керак.
Тавсия этиладиган ва тавсия этилмайдиган махсулот
ва таомларрўйхати
Your browser does not support the canvas tag!
Тав
сия
этилади
Озиқ
-
овқатлар
номи
Тав
сия
(ёки
этилмайди
чегара
ланади)
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
Жавдари ва қора ундан
Нон ва нон махсулотлари
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
тайёрланган нонлар (кунига
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
200 гр. гача), макаронлар,
Оширма ва қат қат хамирли
Your browser does not support the canvas tag!
ёрмалар (чегараланган
махсулотлар
Your browser does not support the canvas tag!
миқдорда)
Your browser does not support the canvas tag!
Гўшт, парранда, балиқ
Your browser does not support the canvas tag!
Ёғсиз мол, қўй ва парранда
махсулотлари
Қўй, мол, парранда
Your browser does not support the canvas tag!
(териси олиб ташланган)ва
гўштларининг ёғли
Your browser does not support the canvas tag!
ба
лиқ
гўшти
қисмлари,
ёғли
конс
ерва
колбас
лар
а
лар
ва
Your browser does not support the canvas tag!
Тухум
Your browser does not support the canvas tag!
Чегараланган миқдорда1 – 2
Your browser does not support the canvas tag!
дона
сувда
пиширилган
тухум
Ёғда
қовурилган
Your browser does not support the canvas tag!Image_46_0Your browser does not support the canvas tag!
Шўрвалар
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
Ёғсиз гўштли, сабзавотли,
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
ба
товуқ
лиқли
шўрва
гўштидан
лар,
т
парранда
айёрланган
Ёғли
шўрва
Your browser does not support the canvas tag!
шўрвалар
Your browser does not support the canvas tag!
Сутли махсулотлар
Your browser does not support the canvas tag!
Чегара
ёғсизлаштирилгансут,
ланган
миқдорда
қатиқ,
Қуюлтирилган
сут,
Your browser does not support the canvas tag!
творог, сметана, пишлоқ,
музқаймоқ, ёғли пишлоқ,
Your browser does not support the canvas tag!
сутли бўтқалар
қаймоқ
Your browser does not support the canvas tag!
Ёғлар ва
Your browser does not support the canvas tag!
Кам миқдорда сариёғ,
зираворлар
Your browser does not support the canvas tag!
ўсимлик (кунгабоқар,
Ҳайвон ёғи, аччиқ
Your browser does not support the canvas tag!
зайтун, пахта ва бошкалар),
зираворлар
Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Image_48_0Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Image_50_0Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Image_52_0Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Image_54_0Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Image_56_0Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!Your browser does not support the canvas tag!
ёғлари




















Your browser does not support the canvas tag!
Мевалар
Your browser does not support the canvas tag!
Ширин мева (узум, банан,
Image_60_0Your browser does not support the canvas tag!
Мевалар чегараланган
анжир, қовун), мева
Your browser does not support the canvas tag!
миқдорда
қоқилари (туршак, магиз ва
бошқалар)
Your browser does not support the canvas tag!
Сабзавотлар
Your browser does not support the canvas tag!
Пиширилган
с
абзавотлар,
ёких
о
баргли
м
шаклда
Дуккаклилар,
маккажўхори
Your browser does not support the canvas tag!
салатлар, кўкатлар
ва картошка
Your browser does not support the canvas tag!
Томат ёки сабзавотлардан
Ичимликлар
Your browser does not support the canvas tag!
тайёрланган шарбатлар,
Your browser does not support the canvas tag!
наъматак дамламаси, қанд
Спиртли ичимликлар, ширин
Your browser does not support the canvas tag!
ўрнини босувчи воситалар
ичимликлар, лимонад
Your browser does not support the canvas tag!
қўшилган кўқ, қора, сутли
Your browser does not support the canvas tag!
чой ёки қахва, лимонли чой
Your browser does not support the canvas tag!